Inwentaryzacje przyrodnicze
Inwentaryzacja przyrodnicza to szczegółowe opracowanie obejmujące rozpoznanie i klasyfikację roślin, grzybów, zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych na obszarze planowanego przedsięwzięcia.
W zakres takiej analizy wchodzą m.in.:
- grzyby wielkoowocnikowe i porosty,
- rośliny (od glonów po gatunki naczyniowe, w tym drzewa — zwłaszcza o wymiarach pomnikowych),
- zbiorowiska roślinne i siedliska przyrodnicze o znaczeniu wspólnotowym,
- zwierzęta — od pijawek i skorupiaków, przez owady, mięczaki i ryby, aż po płazy, gady, ptaki i ssaki (w tym wszystkie gatunki krajowych nietoperzy).
Inwentaryzację przyrodniczą sporządza się przede wszystkim pod względem gatunków i siedlisk przyrodniczych objętych ochroną wynikającą z Ustawy o ochronie przyrody, a także Dyrektywy Ptasiej i Dyrektywy Siedliskowej.
Efekt końcowy – co zawiera raport?
Rezultatem inwentaryzacji jest raport zawierający:
- listę zidentyfikowanych gatunków i siedlisk,
- charakterystykę ich populacji,
- lokalizację stanowisk przedstawioną na mapach tematycznych w systemach GIS,
- ocenę wartości przyrodniczej analizowanego terenu.
Opracowanie to najczęściej stanowi element:
- karty informacyjnej przedsięwzięcia lub raportu oddziaływania na środowisko,
- wniosku o uzyskanie zezwolenia na odstępstwa wobec gatunków chronionych,
- wniosku o zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów (inwentaryzacja dendrologiczna).
W przypadku oceny oddziaływania na środowisko raport dodatkowo zawiera analizę wpływu inwestycji na elementy przyrodnicze oraz opis działań minimalizujących, kompensacyjnych lub zapobiegających negatywnemu oddziaływaniu.
Wymogi prawne – czy inwentaryzacja jest obowiązkowa?
W wielu przypadkach konieczność sporządzenia inwentaryzacji przyrodniczej wynika wynika wprost z przepisów prawa, w tym:
- ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
(m.in. art. 62a i 66), - ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(m.in. art. 56 ust. 6 oraz art. 83b).
Format dokumentu określa rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z 17 marca 2022 r. dotyczące standardu raportu i inwentaryzacji przyrodniczej.
Inwentaryzacja a decyzja na odstępstwa od zakazów (tzw. decyzja derogacyjna)
Wyniki inwentaryzacji są niezbędnym elementem wniosku o wydanie przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska zezwolenia na odstępstwa od zakazów wobec dziko występujących gatunków grzybów, roślin i zwierząt (art. 56 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody).
Organ może odmówić wydania decyzji, jeśli wniosek nie zawiera rzetelnych danych, takich jak:
- cel wykonywania czynności,
- opis czynności, o które wnioskodawca zabiega,
- gatunki i liczba osobników, których dotyczy wniosek,
- metodologia działań (np. sposób chwytania, odławiania, zbioru),
- miejsce i czas wykonywania czynności oraz opis zagrożeń,
- podmiot odpowiedzialny za realizację czynności.
Inwentaryzacja dendrologiczna a zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów
Częścią inwentaryzacji przyrodniczej jest inwentaryzacja dendrologiczna, wymagana przy wnioskach o usunięcie drzew lub krzewów (art. 83b ustawy o ochronie przyrody).
Brak odpowiednich danych może spowodować odmowę wydania zezwolenia. Wniosek musi zawierać m.in.:
- gatunek drzewa/krzewu przeznaczonego do usunięcia,
- obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm,
- powierzchnię, z której będą usuwane krzewy,
- lokalizację i uzasadnienie usunięcia,
- termin wykonania prac,
- informację, czy usunięcie związane jest z działalnością gospodarczą,
- lokalizację drzewa/krzewu względem granic działki i obiektów budowlanych (na mapie lub projekcie),
- projekt nasadzeń zastępczych lub projekt przesadzenia roślin.
Koszt inwentaryzacji przyrodniczej – od czego zależy?
Cena wykonania inwentaryzacji przyrodniczej nie jest stała i wynika przede wszystkim z zakresu badań, który powinien być precyzyjnie określony w postanowieniu wójta, burmistrza lub prezydenta nakładającym obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
Wpływ zakresu prac na cenę
Najtańszą opcją jest inwentaryzacja ukierunkowana jedynie na gatunki chronione, czyli analiza występowania tych elementów przyrody, których ochrona wynika z przepisów prawa.
Wzrost kosztów następuje wtedy, gdy konieczne jest wykonanie pełnej, szczegółowej inwentaryzacji, obejmującej również te elementy środowiska, które nie są objęte formalną ochroną. To po prostu większy zakres obserwacji, więcej godzin w terenie i bardziej złożona dokumentacja.
Znaczenie charakteru terenu
Istotny wpływ na cenę ma również rodzaj obszaru, na którym planowana jest inwestycja.
Wyższych kosztów można spodziewać się na terenach:
- o wysokich walorach przyrodniczych,
- nadrzecznych i podmokłych,
- objętych różnymi formami ochrony, takimi jak Natura 2000, parki krajobrazowe czy obszary chronionego krajobrazu.
Im cenniejsza przyroda, tym bogatszy zestaw gatunków do zbadania i więcej pracy w terenie — a to przekłada się na wyższą cenę.